Vanaf dinsdag 8 februari 2022 is de tentoonstelling ONS LAND – Dekolonisatie, generaties, verhalen te zien in Museum Sophiahof – van Indië tot nu, in Den Haag.
De complexe en vaak pijnlijke kanten van de Nederlandse koloniale geschiedenis worden verteld aan de hand van acht intergenerationele familieverhalen. De tentoonstelling is het tweede gezamenlijke project van het Indisch Herinneringscentrum (IHC) en het Moluks Historisch Museum (MHM).
De verhalen in ONS LAND worden in beeld gebracht met vaak nog niet eerder getoonde objecten, foto’s en filmbeelden van onder meer interviews met ooggetuigen en hun nakomelingen. De bezoeker wordt op deze manier meegenomen naar de koloniale samenleving, de Tweede Wereldoorlog, de periode die in Nederland bekend staat als Bersiap en de Onafhankelijkheidsoorlog.
Directeur van het IHC, Yvonne van Genugten: ‘We willen hiermee laten zien dat ons koloniaal verleden invloed heeft op de samenleving van vandaag. Met de tentoonstelling willen we aanzetten tot een gesprek over onze gezamenlijke koloniale geschiedenis en de doorwerking ervan.’ MHM-directeur Henry Timisela vult aan: ‘Met ONS LAND claimen we niet hét verhaal over dekolonisatie te presenteren, maar die te belichten vanuit verschillende perspectieven en door de bril van de vertellers.’ Dat verhaal is niet compleet en is niet af. De expositie zet aan tot gesprek en reflectie op ons koloniale verleden en de wijze waarop dat doorwerkt en hoe mensen daarmee omgaan. Met respect voor soms heel verschillende opvattingen, gevoed door vaak even verschillende persoonlijke ervaringen. Maar bovenal in de hoop en het besef dat ook - of misschien juíst - pijnlijke verhalen en ervaringen tot verdiepende dialoog en verbindende inspiratie kunnen leiden.
De tentoonstelling zal de komende jaren de vaste kern vormen van de programmering van Museum Sophiahof.
Het tentoonstellingsconcept
De tentoonstelling wordt geopend op een moment dat diverse organisaties aandacht besteden aan ons koloniale verleden en het dekolonisatieproces. Musea, uitgeverijen, onderzoekinstellingen en in veel verschillende media worden elementen daarvan belicht. Historisch onderzoek, herinterpretatie van bestaande narratieven of nieuwe domeinen van onderzoek vormen daarbij vaak de basis.
ONS LAND laat via de acht familieverhalen direct betrokkenen aan het woord, volgt ze in hun levens in de voormalige kolonie, hun aankomst in Nederland en hoe het hen verging. De geportretteerde Ineke van Liefland (1941) over haar familiegeschiedenis: ‘Ik weet niet beter dat mijn vader aan de Birma-Spoorlijn heeft gezeten… Mijn vader is wat ze nu dus zeggen iemand met een PTS-syndroom. Dat heeft mijn leven bepaald.’
Bij de selectie van de families is gestreefd naar optimale diversiteit en veel verschillende ervaringen en perspectieven. Nancy Jouwe (1967) over haar vader, Papoea-voorman Nicolaas Jouwe: ‘Wij hebben als kinderen altijd een beetje meegekregen dat er geen thuis was in de wereld. Dat was een ongeschreven boodschap.’
Aan het einde van de tentoonstelling richt de focus zich op de jongere generaties: hoe interpreteren en herontdekken zij de verhalen van hun (voor)ouders? In de tentoonstelling is Xanterra Manuhutu (1974) aan het woord: ‘Mijn grootvader was een KNIL-soldaat en diende Nederland, mijn vader voerde gewapende actie voor een vrije Zuid-Molukken. Als derde generatie Molukker zal ik zorgen dat die verhalen niet verloren gaan.’
De opening van ONS LAND vormt de start van een reeks programma’s in 2022, rondom het thema dekolonisatie. Op 11 februari opent het Rijksmuseum de tijdelijke tentoonstelling ‘Revolusi! Indonesië onafhankelijk, waarin wordt ingezoomd op de onafhankelijkheidsoorlog van 1945 tot 1949. Door middel van voorwerpen met persoonlijke verhalen geeft Revolusi! een gezicht aan die periode.
Aansluitend op beide tentoonstellingen organiseren Museum Sophiahof en het Rijksmuseum gezamenlijk educatieve programma’s en evenementen.’
Museum Sophiahof
Museum Sophiahof is het gemeenschappelijke huis van een aantal organisaties gericht op het erfgoed van gemeenschappen die zich verbonden weten met het voormalig Nederlands-Indië. Onder de overkoepelende titel ‘Van Indië tot nu’ programmeren zij gezamenlijke publieksmanifestaties gericht op direct betrokkenen en geïnteresseerden bij en in de koloniale geschiedenis, het dekolonisatieproces en de materiële en immateriële sporen daarvan in Nederland.
Organisatie
ONS LAND ONS LAND is gemaakt door het Moluks Historisch Museum en het Indisch Herinneringscentrum i.s.m. Kossmanndejong en TiMe Amsterdam.
