Elke vrijdag vanaf 30 augustus 2019, 21.05 uur, NPO 2
Na de Eerste Wereldoorlog moderniseert Nederland in snel tempo. Het is een tijd vol nieuwe techniek - bioscoop, radio, auto, vliegtuig -, en vol verheven idealen, emanciperende vrouwen, kersverse woonwijken, jazzmuziek. De toenemende welvaart brengt swing en optimisme.
Maar rond 1930 keert het tij. De economie stokt met als gevolg duizenden werklozen. Het onbehagen neemt toe, er is behoefte aan houvast. Steeds meer mensen klampen zich vast aan tradities of aan
het idee van een sterke leider. De betovering van de wervelende moderne maatschappij is voorbij.
“Wij leven in een bezeten wereld. En wij weten het… De dreunende machine van dezen geweldigen tijd schijnt op het punt om vast te loopen,”schrijft historicus Johan Huizinga in 1935. Vijf jaar
later marcheren Duitse troepen Nederland binnen en komt het Interbellum definitief ten einde.
Na succesvolle series als De IJzeren Eeuw, 80 Jaar Oorlog en De (H)eerlijke Jaren 50 komt de NTR met een nieuwe zesdelige geschiedenisserie, gepresenteerd door Hans Goedkoop. Over het turbulente leven in de jaren 20 en de toenemende angst voor ontsporing in de jaren 30.
Afl. 1 Danswoede - 30 augustus
In de jaren 20 dringt de Amerikaanse cultuur ons land binnen. In de bioscopen, de muziek en… op de dansvloer! De jeugd stort zich enthousiast op de Charleston en de Lindy Hop, waarmee ze zich volgens ouders, leraren en overheid overgeven aan onverantwoord ‘zinnenprikkelend’ vermaak. Raakt Nederland zo niet haar identiteit kwijt? De moderne vrouw met blote armen en korte rokken ligt sowieso onder vuur. Het moet braver. Als tegenwicht wordt de eigen volkscultuur met klederdracht en klompendans van stal gehaald.
Afl. 2 Welvaart - 6 september
De economie in de jaren 20 is ‘booming’ en nieuwe producten veroveren de markt. Zo bloeit de Enka-fabriek dankzij de uitvinding van kunstzijde en ondernemer Jongerius wordt steenrijk door de opkomst van de auto. Maar het is niet overal welvaart. In het zuiden en oosten van ons land blijft de groei achter. En in de jaren 30 komt de crisis. De beurscrash in New York leidt in ons land tot een langdurige economische crisis met als gevolg duizenden werklozen en steuntrekkers massaal in de werkverschaffing.
Afl. 3 Verheffing - 13 september
In de stad leven veel arbeiders begin 20eeeuw in erbarmelijke omstandigheden. Aan stinkende grachten, in krotwoningen. Het idee groeit dat daar iets aan gedaan moet worden. Dus verrijzen er tuindorpen, zoals Vreewijk in Rotterdam, met fatsoenlijke huizen en dubbele tuinen. Het vooruitgangsideaal van de ‘gezonde mens’ krijgt hier vorm. En wie niet voldoet aan dit ideaal komt in aanmerking voor heropvoeding.
Afl. 4 Vreemdelingen - 20 september
Ons land kent begin 20eeeuw een groeiend aantal vreemdelingen. Chinezen strijken neer als havenarbeiders en vormen eigen gemeenschappen. Met open armen ontvangen we Belgische vluchtelingen en Duitse dienstbodes. Surinamers fungeren als ‘exotische attractie’ in de amusementsindustrie. Maar als in de jaren 30 de crisis losbreekt, wordt de stemming grimmiger. En wanneer Joodse vluchtelingen uit Duitsland massaal hun toevlucht in Nederland zoeken, gaan de grenzen dicht.
Afl. 5 Houvast - 27 september
Samen zingen, samen marcheren, samen achter een vaandel aan. In het Interbellum is het groepsgevoel belangrijk, dat geeft houvast. Identiteit ontleen je aan de kerk of de politieke partij waarbij je hoort. Begin jaren 30 doet een nieuwe beweging, de NSB, een aanval op de gevestigde politiek met een beroep op nationale eenheid en trots. In Drenthe, waar de boeren stevig te lijden hebben onder de crisis, valt de lokroep van NSB-leider Mussert goed.
Afl. 6 Oorlogsangst - 4 oktober
De Eerste Wereldoorlog – met een vergissingsbombardement op Zierikzee – galmt na in Nederland. In 1918 dreigt even een revolutie. De overheid gaat potentiële oproerkraaiers in de gaten houden, waaronder steeds meer dienstweigeraars en antimilitaristen. Zij hebben gezien wat voor ellende de oorlog heeft gebracht. Maar als de internationale spanningen in de jaren 30 toenemen, slinkt de aanhang van het gebroken geweertje en komen de gifgasmaskers uit de kast.