Op 22 juni 2016 is het 75 jaar geleden dat er een einde kwam aan het niet aanvalsverdrag tussen nazi-Duitsland en de Sovjet Unie, het zogenaamde Molotov-Ribbentroppact (vernoemd naar de ondertekenaars, de ministers van buitenlandse zaken van beide rijken). Op die dag zegde Hitler het pact op door de Sovjet Unie aan te vallen, even verrassend als het sluiten van het ‘Duivelspact’ op 23 augustus 1939.
Europese herdenkingsdag
Het ‘Duivelspact’ is een memorabel onderdeel van de Tweede Wereldoorlog geworden. Het Europees Parlement nam in 2009 een motie aan dat 23 augustus, de dag van de ondertekening, voortaan een Europese herdenkingsdag voor de slachtoffers van het stalinisme en het nazisme zou zijn. Ter nagedachtenis aan de massadeportaties en uitroeiing. Van Polen tot aan de Krim, van Estland tot Bulgarije wordt dat jaarlijks breed herdacht en is het pact niet langer taboe omdat de Sovjets het er na de oorlog niet meer over wensten te hebben.
Tirannieke bezetting
In dit boek doet Roger Moorhouse recht aan het belang van het pact als belangrijk onderdeel van de geschiedenis van Europa in de twintigste eeuw. Want de kaarten van Oost- en Centraal-Europa van nu zijn grotendeels een product van de haastig door Von Ribbentrop en Molotov getrokken grenzen. En twee generaties Litouwers, Esten en Letten hebben moeten leven onder een tirannieke bezetting. Het is een regelrecht schandaal dat meer dan 60 jaar na de dood van Stalin en 20 jaar na de ineenstorting van de Sovjet Unie, dit verhaal geen plaats heeft gekregen in de westerse geschiedschrijving van de Tweede wereldoorlog. Met de verschijning van het boek ‘Duivelspact’ brengt historicus Roger Moorhouse daar eindelijk verandering in.